DEET là gì? Những điều cần phải biết về hợp chất chống muỗi này!

Mùa hè đã bắt đầu, đây là khoảng thời gian lý tưởng để các côn trùng có thể sinh sôi và phát triển, phổ biến nhất chính là muỗi. Chúng bắt đầu sinh sản cực nhanh, vì vậy con cái cần lượng "thức ăn" để nuôi trứng.

Chính bởi như thế, cuộc sống của chúng ta gặp không ít phiền toái, thậm chí là ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe đặc biệt là trẻ con, phụ nữ có thai và người già. Do đó, chúng ta thường sẽ tìm đến những sản phẩm giúp đuổi muỗi hay chống muỗi nhanh nhất, hiệu quả ngay lần sử dụng đầu.

Nhưng bạn có biết, trong những sản phẩm đó, thường hay chứa DEET, một loại chất hóa học có tác hại vô hình đặc biệt là với những người dễ bị tổn thương? Đọc đến đây, chắc hẳn trong đầu bạn đang có hàng ngàn câu hỏi.

DEET là gì? Tại sao chống muỗi lại cần chúng? Có tác hại đến như thế nào? Khi nào DEET có thể sử dụng?

Những chất gì có thể thay thế DEET mà vẫn đạt hiệu quả chống muỗi cao?

Tất cả những thắc mắc trên sắp được chúng tôi gói gọn trong bài dưới đây. Hãy dành ra khoảng 5' phút bạn sẽ có ngay những kiến thức để bảo vệ gia đình và sử dụng đúng cách các sản phẩm phòng chống muỗi.

1. DEET thực chất là gì?

DEET là tên viết tắt của hợp chất N,N – Diethyl – meta- toluamide hay còn gọi là Diethyltoluamide. DEET được dùng phổ biến trong các sản phẩm chống/diệt muỗi, ve, ve mò, bọ chét và các loại côn trùng ký sinh khác. Theo Wikipedia

Hóa chất này được tạo ra bởi các nhà hóa học USDA vào những năm 1940 để sử dụng cho quân đội Hoa Kỳ. Nó đã được bán trên thị trường từ năm 1957 và kể từ đó trở nên phổ biến trong các sản phẩm chống côn trùng. Nó xua đuổi muỗi bằng cách cản trở khả năng ngửi của chúng đối với con người .

Muỗi sử dụng khứu giác để phát hiện Carbon Dioxide (CO2) trong hơi thở của bạn và vi khuẩn trên da của bạn. DEET có thể làm gián đoạn quá trình này bằng cách tạo ra mùi xua đuổi côn trùng. Và nếu một loại côn trùng đậu trên da bạn, DEET cũng khiến mùi cơ thể của bạn trở nên khó chịu với chúng. Các nghiên cứu gần đây cho thấy: hợp chất này có mùi cực kỳ khó chịu đối với hầu hết các loài bọ, đến nỗi chúng tránh mọi sự tiếp xúc với nó.

Cấu tạo hóa học của DEET

Thuốc chống côn trùng có DEET thường có dạng bình xịt. Nồng độ DEET cao hơn không hoàn toàn xua đuổi muỗi tốt hơn nhưng tùy theo nồng độ DEET mà hiệu quả chống muỗi có sự khác nhau.
- 100% DEET: Thời gian chống muỗi là 12 giờ.
- 98% DEET: thời gian là mười giờ.
- 20-34% DEET: Thời gian chống muỗi là 3-6 giờ.
- 7% DEET: thời gian chống muỗi là 2 giờ

Tuy nhiên, theo những nghiên cứu gần đây của các nhà khoa học thuộc Trung tâm Nghiên cứu Vệ sinh và Y học Nhiệt đới London thì muỗi Aedes aegypti, muỗi Aedes albopictus (muỗi Vằn truyền bệnh Sốt xuất huyết), và truyền virus Zika ĐANG KHÁNG VÀ NHỜN DEET, do đó hiệu quả chống muỗi của DEET không còn cao như trước đó.

2. DEET có an toàn không?

DEET được coi là một chất chống côn trùng an toàn, theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) và Cơ quan Bảo vệ Môi trường (EPA) .
Nhiều người lo lắng rằng nó có thể gây hại cho sức khỏe, nhưng nghiên cứu cho thấy những lo lắng này là không có cơ sở.

Stacy Rodriguez, MS, người quản lý phòng thí nghiệm tại Phòng thí nghiệm Sinh lý Vectơ Phân tử tại Đại học Bang New Mexico cho biết: “DEET đã tồn tại hơn 50 năm và nó có độc tính rất thấp đối với con người.

Hàng loạt các nghiên cứu sau đó cũng cho biết DEET không có khả năng gây ra độc tố cho con người:

Tỷ lệ của ngộ độc DEET là rất thấp. Năm 1998, Cơ quan Bảo vệ Môi trường đã tiến hành đánh giá cuối cùng về hóa chất này . Cơ quan này đã đưa ra 46 trường hợp co giật và 4 trường hợp tử vong có khả năng liên quan đến phơi nhiễm kém chất lượng. Người ta ước tính rằng kể từ năm 1960, tỷ lệ co giật có liên quan đến khả năng phơi nhiễm kém là một trên 100 triệu lượt sử dụng.

Liệu DEET có an toàn không?

Hầu hết các trường hợp được báo cáo liên quan đến việc sử dụng sai cách các sản phẩm từ DEET. Theo báo cáo của EPA, nuốt phải hoặc “bôi da không phù hợp với hướng dẫn trên nhãn” là nguồn phổ biến nhất gây ra độc tính tiềm ẩn. Cơ quan này kết luận rằng khi người tiêu dùng làm theo các hướng dẫn trên nhãn sản phẩm và thực hiện các biện pháp phòng ngừa hợp lý, các nguy cơ về sức khỏe của bệnh về cơ bản sẽ biến mất.

Phần lớn các trường hợp nhiễm độc DEET là nhẹ. Trong một phân tích khác , các nhà nghiên cứu đã xem xét hơn 9.000 cuộc gọi đến các trung tâm kiểm soát chất độc từ năm 1985 đến năm 1989. Họ phát hiện ra rằng gần 90% trường hợp bị thương được điều trị tại nhà và trong số những người được giới thiệu đến các trung tâm y tế, 80% đã được xuất viện sau khi kiểm tra. Một phân tích thứ hai về hơn 20.000 cuộc gọi được thực hiện từ năm 1993 đến năm 1997 cho thấy kết quả tương tự. Vì Deet sẽ không tích tụ trong cơ thể của bạn. Khi bạn sử dụng thuốc xịt diệt bọ có nguồn gốc DEET, một số chất này sẽ được hấp thụ qua da và vào máu của bạn. Sau đó, nó được phân hủy bởi gan và sẽ ra khỏi cơ thể bạn qua nước tiểu trong vòng 24 giờ .

Không có bằng chứng đáng tin cậy cho thấy deet gây ung thư. Cả Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh cũng như Văn phòng Chương trình Thuốc trừ sâu của Cục Bảo vệ Môi sinh Hoa Kỳ - EPA đều không phân loại sâu bọ là chất gây ung thư. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh, các nghiên cứu trên động vật không phát hiện thấy sự gia tăng khối u ở các đối tượng nghiên cứu được cho uống viên nén deet hoặc những người được thoa thuốc dạng lỏng lên da. Nghiên cứu duy nhất về DEET với ung thư là một nghiên cứu nhỏ năm 1998 từ Thụy Điển, cho thấy những người sử dụng DEET thường xuyên có nhiều khả năng bị ung thư tinh hoàn. Tuy nhiên, CDC sau đó đã thông báo rằng kết quả không hợp lệ do có sai sót trong phương pháp nghiên cứu. Không có bằng chứng nào khác cho thấy DEET có thể gây ung thư.

EPA đã xem xét lần cuối về mức độ an toàn của DEET vào năm 2014 và kết luận rằng, mặc dù họ khuyến cáo mọi người sử dụng nó, nhưng họ sẽ không đưa ra quyết định cuối cùng về độ an toàn của nó cho đến khi có đánh giá về cách DEET ảnh hưởng đến hệ thống hormone của cơ thể.

LỢI ÍCH của DEET?
Với những nghiên cứu sâu, rộng và dài từ nhiều viện nghiên cứu uy tín trên thế giới có thể thấy rằng, DEET KHÔNG G Y HẠI đến sức khỏe con người nếu biết sử dụng đúng cách, đồng thời hiệu quả chống muỗi lại rất cao và nhanh chóng đạt hiệu quả tức thì sau một lần bôi.

3. DEET có nguy hiểm đến trẻ em không?

Đó là câu hỏi đầu tiên luôn được chú trọng với người tiêu dùng từ dễ tính đến khó tính nhất là nhà đang có trẻ em.Theo Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ nói rằng DEET không nên được sử dụng cho trẻ sơ sinh dưới 2 tháng tuổi .Từ đầu những năm 1980 đến cuối những năm 1990, 14 trường hợp bệnh não có khả năng liên quan đến mất trí nhớ (tổn thương não) đã được báo cáo trong các tài liệu y tế, tất cả đều ở trẻ em từ 8 tuổi trở xuống. Ba trong số những đứa trẻ đó đã chết; 11 chiếc còn lại phục hồi đầy đủ.

Có nên dùng sản phẩm chứa DEET cho trẻ em?

Các báo cáo đã gây ra một làn sóng sợ hãi trong người tiêu dùng vẫn chưa giảm bớt hoàn toàn. Nhưng mối liên hệ giữa hóa chất và bệnh tật chưa bao giờ được chứng minh một cách thuyết phục, một phần là do gần như không có đủ thông tin được báo cáo để các nhà dịch tễ học phân biệt giữa phơi nhiễm kém và các nguyên nhân tiềm ẩn khác (chẳng hạn như nhiễm trùng) trong những trường hợp đó.

Điều đó không có nghĩa là không thể không thận trọng. Bất kỳ hóa chất nào cũng có một số rủi ro, đặc biệt là khi lạm dụng quá nhiều. Nhưng các chuyên gia dường như đồng ý rằng 14 sự cố là một con số rất rất nhỏ và không đáng kể với con số ước tính 100 triệu trường hợp hàng năm của con người sử dụng trong cùng khoảng thời gian đó.

Như vậy, trẻ em không dễ bị nhiễm độc DEET hơn người lớn như chúng ta tưởng. Ví dụ, nghiên cứu phân tích 20.000 cuộc gọi đến trung tâm kiểm soát chất độc (từ năm 1993 đến 1997) cho thấy trẻ sơ sinh và trẻ em thực sự chiếm tỷ lệ lớn hơn các trường hợp không có hoặc không có tác dụng do DEET gây ra, trong khi người lớn chiếm tỷ lệ lớn hơn trong số các trường hợp có và các triệu chứng chính.

4. Sẽ thế nào nếu phụ nữ mang thai đã tiếp xúc với DEET? 

Đối với phụ nữ mang thai, không có báo cáo về các vấn đề sức khỏe , nhưng có rất ít nghiên cứu cụ thể tập trung vào thai kỳ và hầu như không có nghiên cứu nào kiểm tra việc sử dụng DEET trong 3 tháng thai kỳ đầu, khi thai nhi đang phát triển dễ bị tổn thương nhất.

DEET có ảnh hưởng tới phụ nữ mang thai?

Có một số báo cáo khá đáng sợ trên cả tài liệu nghiên cứu và báo chí. Ví dụ, ít nhất một nghiên cứu cho thấy rằng khi chuột mang thai được tiếp xúc với liều lượng cao của DEET, con của chúng có trọng lượng sơ sinh thấp. Ít nhất ba phụ nữ sử dụng DEET khi mang thai đã sinh ra những đứa trẻ bị dị tật bẩm sinh nghiêm trọng, và ít nhất một trong số những đứa trẻ đó đã chết.

Nhưng có một số lưu ý quan trọng cần lưu ý khi xem xét thông tin đó. Đầu tiên, liều lượng mà loài gặm nhấm nhận được cao hơn nhiều so với bất kỳ liều lượng bình thường nào của con người, và những phát hiện về trẻ sơ sinh nhẹ cân không được lặp lại trong các nghiên cứu trên chuột khác. Trên thực tế, các nghiên cứu tương tự trên động vật không tìm thấy tác dụng nào của DEET đối với thai kỳ. Thứ hai, trong trường hợp con người, rất khó biết liệu DEET có phải là thủ phạm thực sự hay không.

Nghiên cứu chất lượng cao nhất về chứng mất trí ở phụ nữ mang thai thực rất yên tâm.

Hai nghiên cứu riêng biệt - một ở New Jersey (150 phụ nữ) và một ở Thái Lan (897 phụ nữ) - phát hiện ra rằng trong khi các phân tử DEET có thể đi qua nhau thai và đi vào tử cung, chúng làm như vậy với nồng độ rất nhỏ. Trong cả hai nghiên cứu, những đứa trẻ được sinh ra từ những bà mẹ sử dụng DEET không nhỏ hơn hoặc ốm yếu hơn và không bị suy giảm nhận thức hoặc bất kỳ dị tật bẩm sinh lớn nào so với những đứa trẻ sinh ra từ những bà mẹ không sử dụng hóa chất.

5. Mẹo cực hay sử dụng an toàn DEET

Bạn đã yên tâm phần nào về DEET chưa? "DEET rất an toàn khi được sử dụng đúng cách", Rodriguez nói.
Nếu thật sự còn vướng mắc thì hãy đọc ngay cách sử dụng sao cho hợp lý và vừa đủ để phát huy tác dụng của sản phẩm. Sau đây là những mẹo nhỏ không phải ai cũng biết:

• Giữ chai cách xa bạn từ 13 đến 15 cm.
• Không xịt trực tiếp vào mặt. Cho một ít vào lòng bàn tay và xoa đều.
• Luôn sử dụng ngoài trời.
• Đừng hít vào nó.
• Rửa sạch da bằng xà phòng và nước sau khi bạn vào nhà.

DEET là một chất đuổi côn trùng hiệu quả đã được sử dụng an toàn trong nhiều năm và hiện chưa có bằng chứng nào cho thấy nó gây ung thư. Mặc dù nói chung là an toàn, bạn cần phải thận trọng khi sử dụng DEET để đảm bảo nó không gây kích ứng da hoặc nuốt phải.

Sử dụng đúng nồng độ. Bạn không cần phải sử dụng sản phẩm chứa 100% DEET. Nghiên cứu cho thấy rằng nồng độ của thành phần hoạt tính có tác động đến thời gian tồn tại của hợp chất, chứ không phải về hiệu quả hoạt động của nó. Thử nghiệm của chúng tôi chỉ ra rằng các sản phẩm chứa 25 đến 30% DEET thường cung cấp ít nhất vài giờ bảo vệ. Nhiều hơn thế nữa thì bạn đang tăng khả năng tiếp xúc của mình với chất hóa học đó chứ không cải thiện khả năng chống muỗi. Đối với nhu cầu hàng ngày, bạn có thể sử dụng 10% hoặc 20% DEET để tránh bị muỗi đốt. Rodriguez nói: “Nồng độ DEET cao hơn như DEET 100%, chỉ cần thiết ở những nơi có mật độ muỗi cao và có nguy cơ bị bệnh do muỗi truyền. Nếu bạn sử dụng thuốc xịt có nồng độ DEET cao, hiệu lực trên 50% , bạn có thể có nhiều nguy cơ bị phát ban hoặc kích ứng da hơn .

Bôi thuốc chống muỗi đúng cách. Đừng xịt nó gần mắt hoặc miệng của bạn. Thay vào đó, hãy xịt nó lên tay, sau đó thoa lên mặt. Đừng để trẻ nhỏ tự bôi thuốc chống muỗi . Ngoài ra, thuốc chống muỗi chỉ nên được áp dụng cho vùng da hở, không được thoa lên vùng da bị quần áo che phủ. Bạn cũng có thể xịt vào quần áo của mình, đặc biệt nếu bạn đang đi bộ đường dài hoặc dự định ra ngoài ở những khu vực có muỗi hoặc bọ chét trong một thời gian dài. Cách tốt nhất để làm điều đó là xịt quần áo lên mắc áo và để khô trước khi mặc quần áo vào. Và để an toàn, bạn nên rửa sạch chất chống muỗi khỏi da khi quay lại trong nhà trong ngày hoặc ít nhất là trước khi đi ngủ.

Biết khi nào không nên sử dụng nó. Bạn muốn bỏ qua nó cho trẻ nhỏ hơn 2 tháng tuổi. CDC khuyên nên bảo vệ trẻ sơ sinh bằng cách giăng màn chống muỗi có viền đàn hồi xung quanh xe đẩy hoặc xe nôi của chúng.

6. Cách thay thế DEET hiệu quả

Nếu bạn vẫn không tin tưởng vào chất hóa học đồng thời không mong muốn những người dễ bị tổn thương như trẻ em và phụ nữ có thai thì dưới đây sẽ giới thiệu những cách khác DEET nhưng đạt hiệu quả không kém:

Picaridin

Picaridin là một chất xua đuổi được mô phỏng theo một phân tử được tìm thấy trong cây hồ tiêu. Nó đã có mặt trên thị trường Hoa Kỳ từ năm 2005 và đã đạt kết quả tốt trong các bài kiểm tra của Consumer Reports. Cụ thể, các sản phẩm dạng xịt có ít nhất 20% picaridin hoạt động tốt hoặc tốt hơn so với một số sản phẩm dựa trên DEET.

Không có nhiều nghiên cứu được thực hiện trên picaridin như trên DEET, nhưng các nghiên cứu trước cho thấy hóa chất này an toàn, và Tổ chức Y tế Thế giới và CDC cũng khuyến nghị dùng picaridin.

Tinh dầu bạch đàn chanh (Oil of Lemon Eucalyptus - OLE)

Dầu bạch đàn chanh là 1 thành phần hoạt tính khác được thực hiện tốt trong các thử nghiệm của CR (đặc biệt là ở nồng độ 30%). OLE đã được đăng ký với EPA như một loại thuốc trừ sâu sinh học, có nghĩa là các sản phẩm có chứa thành phần này phải qua ít nhất một số thử nghiệm về tính an toàn và hiệu quả.

Để chắc chắn, các yêu cầu đối với thuốc trừ sâu sinh học lỏng lẻo hơn so với các sản phẩm tổng hợp như DEET và Picaridin: OLE không được khuyến cáo cho trẻ em dưới 3 tuổi.

Nhưng đối với những người khác, khi được sử dụng theo chỉ dẫn, các chuyên gia của chúng tôi đồng ý với CDC và EPA rằng nó an toàn và hiệu quả.

Ngoài ra, hiện nay việc sử dụng tinh dầu thiên nhiên đuổi muỗi đã rất được ưa chuộng trên thế giới, cũng như tại Việt Nam. Những loại tinh dầu có công dụng đuổi muỗi hiệu quả nhất bao gồm:

Tinh dầu sả chanh

Đặc tính của tinh dầu sả chanh là chứa hàm lượng Citral cao (Citral A và Citral B chiếm tổng hàm lượng khoảng 70% - 78% trong tinh dầu).

Mùi thơm của tinh dầu sả chanh có chức năng làm tê liệt thần kinh của muỗi và khiến chúng mất phương hướng. Do đó, tinh dầu sả chanh ngoài tác dụng giảm đau, kháng viêm hiệu quả, còn có tác dụng rất tốt trong việc xua đuổi muỗi, phòng chống sốt xuất huyết.

Tinh dầu oải hương (Lavender)

Thành phần trong tinh dầu oải hương có tác dụng chính để đuổi muỗi hiệu quả. Hương thơm tự nhiên của loại tinh dầu dễ bốc hơi này sẽ nhanh chóng "hạ gục" loài muỗi, đặc biệt là cả giống muỗi anopheles gây bệnh sốt xuất huyết.

Tinh dầu bạc hà

Tinh dầu bạc hà cũng là một trong những loại tinh dầu tự nhiên có tác dụng đuổi muỗi hiệu quả mà bạn không thể không nhắc đến.

Tinh dầu tràm gió

Trong tinh dầu tràm nguyên chất có tỉ lệ cineol rất cao và đây chính là thành phần giúp đuổi muỗi rất tốt.

Tinh dầu hương thảo (Rosemary)

Thành phần của tinh dầu hương thảo này còn có tác dụng đuổi muỗi một cách tự nhiên mà vẫn rất tốt cho sức khỏe.

Kepha Antimos Oil

Đây là sản phẩm lăn đuổi muỗi hoàn toàn từ tinh dầu thiên nhiên, kết hợp của 7 loại tinh dầu với khả năng đuổi muỗi, làm dịu vết cắn, hết ngứa. 

 

LỜI KẾT:

DEET là một chất hóa học an toàn và đạt hiệu quả cao trong chống muỗi và côn trùng. Tuy nhiên, dù ở bất kì sự an toàn nào, bạn chỉ nên dùng lượng vừa phải để mang lại kết quả.

Đặc biệt, với trẻ em và phụ nữ mang thai là những đối tượng dễ tổn thương, tốt nhất bạn hãy sử dụng những sản phẩm có nguồn gốc tự nhiên để hạn chế nhất có thể những tác động không mong muốn của chất hóa học gây nên.

Bạn còn điều gì thắc mắc không hay đang vẫn còn băn khoăn không biết có nên tiếp tục chung thành với DEET không?

Hãy cho chúng tôi biết và chia sẻ thêm nhiều phương pháp chống muỗi hiệu quả khác nhé.